وه فرهنگ – سعیده براهیمی: تاریخچه نقره سازی و قلم زنی ایران از دیرباز در همه نقاط جهان از معروفیت و محبوبیت ویژه ای برخوردار بوده و همواره در بالاترین نقطه هنر جای داشته است.مردم ایران از نخستین اقوامی بودند که با فلز آشنایی پیدا کردند و به فلز کاری پرداختند . ساکنان این مرز و بوم به گواهی یافته های تازه در کاوش های باستان شناسی از هزاره ششم پیش از میلاد به ساختن ابزارهای فلزی دست یافته اند . روزگار پادشاهی مادها و هخامنشی ها را باید اوج قوت و عظمت فلز کاری ایران باستان دانست و هرکس آثار فلزی دوره ساسانی را ملاحظه کند آنرا تصدیق می نماید. آثار باقیمانده همچون جام ها و بشقاب هایی که هخامنشان می ساختند به تنگهای خوش نقش و نگار و طبق های زرین دوره مغولی و تیموری ، شمعدانها و ظروف سلجوقی ، تنگ ها و بشقاب ها و شمشیرهای زیبای صفوی و همچنین آثاری که هم اکنون به وسیله هنرمندان معاصر خلق می گردد همه نشانه های انکار ناپذیری از شکوه و عظمت این هنر در سرزمین ایران است و در این میان اصفهان در بین دیگر شهرهای ایران جایگاه ویژه ای را در هنر نقره سازی به خود اختصاص داده است. هرچند در طول تاریخ و بر اثر تاراج اسکندر و سپاهیان وی و ذوب نمودن نقره های ساخته شده در زمانهای قدیم بسیاری از این اشیاء و ظروف از بین رفته و آنچه طی دو قرن اخیر توسط کاوشگران باستان شناسی یافت شده است آثاری است که توسط مردم در دل خاک پنهان شده بودند استاد امیر اهتمام هنرمند نقره ساز در گفت و گو با نصف جهان در خصوص نحوه ساخت ظروف نقره توضیح داد : برای شروع کار ابتدا نقره و مس مصرفی را با اعیار های استاندارد شامل 84 ، 90، 5/92 و 5/99 مشخص نموده و به وسیله ظرفی بنام بوته در دمای ذوب، نقره و مس در داخل کوره قرار میگیرد . سپس مواد مذاب شده را در داخل ابزار خاصی به نام ریجه ریخته و آن رابه صورت شمش های نقره و یا مفتول های باریک تهیه می کنیم . از شمش جامد برای نقره سازی استفاده می شود .به این صورت که با دستگاه نورد شمش را به ضخامت دلخواه به ورق تبدیل میکنیم و با قیچی مخصوص برش داده و با چکش ، سندان و لحیم کاری به آن شکل دلخواه را میدهیم و سپس پشت آنرا قیر اندود کرده و سطح کار را قلمزنی می کنیم . در ادامه با حرارت، قیر را از سطح پشت کار جدا نموده و مراحل پردازش کار انجام می شود و در آخرین مرحله با مواد پاک کننده ای مثل جوهر و سیانور و دیگر ترکیبات شیمیایی ظرف را تمیز می کنیم.

استاد امیر اهتمام درباره علت نام گذاری این هنر به نام نقره سازی گفت:استفاده از ظروف طلا و نقره در گذشته در بین پادشاهان فراوان بوده است و کسانی که به ساخت ظروف طلا و نقره اشتغال داشتند به زر و سیم ساز معروف بودند.یعنی کسانی که از طلا و نقره برای ساخت ظروف استفاده میکردند.از حدود 50 سال پیش کلمه سیم سازی جای خود را به نقره سازی داد اما در حقیقت زرگری همان هنر زر و سیم سازی است که از قرن های گذشته تاکنون رایج بوده است.این هنرمند نقره ساز تنوع محصولات نقره سازی را محدود دانست و افزود :در حال حاضر به دلیل کاهش تعداد توریست،ساخت بسیاری از وسائل و اشیاء انجام نمیشود چرا که خریداران داخلی تمایلی به استفاده از این گونه اشیاء  ندارند و به ناچار برای ادامه هنر نقره سازی  هنرمندان به ساخت اشیاء خاص مانند آیینه و شمعدان و ظروف چایخوری و ....که بیشتر مصرف داخلی دارند محدود شده است.

استاد امیر اهتمام با بیان اینکه تهیه شمش نقره با خلوص 99.9درصد نیاز به امکانات خاصی ندارد اظهار داشت برای این کار از ظروف بوته که در ابعاد مختلف وجود دارد(از بوته انگشتر سازی تا بوته های 30 کیلوگرمی) استفاده میشود.نقره در ظروف بوته ریخته شده و در دمای حدود 1000 درجه داخل کوره قرار داده میشود.و شمش ها بر اساس ابعاد ریجه و اندازه ظرف مورد که قرار است  تهیه شود شکل گرفته  و تولید میشود.بسته به نوع ظروف ساخته شده ضخامت ورق تولیدی بعد از نورد نیز متفاوت است که این ضخامت از یک میلیمتر شروع و بسته به نوع کار و صلاحدید نقره ساز افزایش میابد

هنرمند نقره ساز استاد امیر اهتمام گفت:یادگیری هنر نقره سازی در گذشته به صورت موروثی و سنتی بوده اما اخیرا به دلیل حمایتهای صورت گرفته از سوی دولت سازمان هایی چون آموزش عالی،آموزش و پرورش ،فنی و حرفه ای ،میراث فرهنگی،اتحادیه و حتی بخش خصوصی در امر آموزش این هنر به علاقه مندان فعالیت میکنند.که این اتفاق برای ادامه هنر نقره سازی در کشور اتفاق بسیار خوبی است.البته این شرایط تنها برای علاقه مندانی مناسب است که به درآمد مختصری از این رشته اکتفا کرده و فراگیری نقره سازی را به عنوان یک هنر مقدم بر جنبه اقتصادی آن بدانند چرا که در حال حاضر فعالیت در این رشته  از نظر اقتصادی به دلیل کاهش تعداد گردشگر و قدرت پایین خرید مردم رونق چندانی ندارد.

 هرچند که دولت در جهت حمایت صنعتگران و تولید کنندگان صنایع دستی اقدامات خوبی انجام داده است اما لازم است برای حل مشکلاتی چون بیمه هنرمندان و معافیت از مالیات اقدامات موثرتری انجام شود چرا که حل مشکلاتی اینگونه، به رونق هنری و اقتصادی صنایع دستی کمک فراوانی خواهد کرد.